Jekk verament irridu nħarsu l-ambjent u nifhmu l-importanza għal kwalità tal-ħajja tagħna u għas-saħħa mentali, hemm bżonn ikollna l-kuraġġ li nieħdu dawk id-deċiżjonijiet meħtieġa li jħarsu l-ambjent.
Kull diskussjoni dwar il-protezzjoni tal-ambjent trid issir madwar 4 fatti prinċipali. Mingħajrhom ma nistgħux verament nitkellmu sew fuq il-ħarsien tal-ambjent.
Fatt 1
L-ambjent huwa d-dar komuni tagħna. L-ambjent (fil-wiesgħa kollu tal-kelma) huwa valur fundamentali. Il-kwalità tal-ħajja tagħna tiddependi ħafna mill-ambjent li nkunu mdawrin bih. Għaldaqstant, hija r-responsabbiltà tagħna lkoll li nħarsuh u nipproteġuh, b’mod speċjali fejn jidħol il-kostruzzjoni. Filwaqt li hemm diversi fatturi oħra, il-kostruzzjoni huwa l-akbar fattur li qiegħed iħalli mpatt fuq l-ambjent tagħna.
Fatt 2
Minn dejjem kien hemm tensjoni bejn il-valur tal-ambjent u l-iżvilupp. Għalkemm l-iżvilupp fih innisfu huwa tajjeb/bżonjuż/progress, imma dan irid iseħħ b’rispett u f’bilanċ mal-ambjent. B’hekk għandha bżonn nitkellmu fuq żvilupp sostenibbli.
Fatt 3
Sfortunatament, żvilupp sostenibbli mhuwiex qed iseħħ. Diversi drabi l-ambjent spiċċa vittma tal-iżvilupp mingħajr rażan. Taħt l-iskuża tal-progress u l-ekonomija, l-ambjent spiċċa abbużat. Dan wassal biex illum Malta saret bħal donna ‘one construction site’. M’hawnx raħal jew belt li ma hemmx kostruzzjoni salvaġġa għaddejja. Dan qed iwassal biex diversi bliet u irħula tagħna, u saħansitra Għawdex, qed jitilfu l-karatteristiċi u l-identità tagħhom. Fil-qosor: l-ambjent jinsab taħt assedju. Din id-darba mhuwiex assedju mit-Torok imma minn dawk (li jiena nħobb insejħilhom ‘fat cats’) li jaħsbu li Malta hija l-propjetà tagħhom.
Fatt 4
Biex issolvi problema, trid l-ewwel tammetti li għandek problema. Nistgħu nipproteġu l-ambjent meta bl-onestà nammettu li nqasna lill-ambjent. Ninsabu f’stadju ta’ emerġenza ambjentali li ser twassalna għal problemi soċjali kbar, fosthom nuqqas ta’ saħħa mentali. Għaldaqstant, nifhem u napprezza l-preokkupazzjoni ta’ diversi, fosthom żgħażagħ li qed juru dan it-tħassib.
X’inhu r-rispons tal-Gvern Laburista issa li ilu 10 snin fit-tmexxija?
Diversi jakkużaw il-Gvern Laburista li huwa kompliċi f’dan id-diżastru u li mhux qiegħed jagħmel l-ebda sforz ġenwien biex isolvi l-problemi. Biex forsi jipprova jagħti l-impressjoni li qiegħed jagħmel xi ħaġa ħareġ bil-proposta biex l-ERA – jiġifieri l-entità li tħares l-ambjent – ikollha kummissjoni ambjentali fejn il-membri ta’ dan il-bord ikunu nominati mill-Ministru stess!
Nidħaq jew nibki? Jiġifieri biex inħarsu l-ambjent nagħmlu kummissjoni oħra ma’ ħafna kummissjonijiet oħra li għandha fil-pajjiż biex inħarsu l-ambjent!
Filwaqt li l-proposta fija nnifisha hija pass żgħir ’il quddiem biex ikun hemm trasparenza fid-deċiżjonijiet, żgur li din mhix ser toffri l-garanzija li verament l-ambjent ikun protett minn min irid ikompli jitħanzer u jħaxxen butu a skapitu tal-ambjent.
Jekk verament irridu nħarsu l-ambjent, allura rridu jkollna l-kuraġġ li naqbdu l-barri minn qrunu meta nieħdu numru ta’ deċiżjonijiet li verament jipproteġu l-ambjent.
Ħa nsemmi xi wħud, fost oħrajn.
Għalkemm l-ERA ġiet separata mill-Awtorità tal-Ipjannar, fuq il-premessa li din ser tingħata importanza daqs il-Planning, fir-realtà din spiċċat seftura tal-Planning. Spiċċat kelb jinbaħ u ma jigdimx. Spiċċat mhux biss b’vot wieħed fejn ir-rwol tagħha huwa dak konsultattiv, jiġifieri li l-Planning tista’ taċċetta l-fehma tagħha jew le. Mhux l-ewwel darba li l-ERA tgħid mod, filwaqt li l-Planning jgħid mod ieħor. Fl-istess baħar tinsab il-sopravivenza tal-patrimonju kulturali li mhux l-ewwel darba li l-Planning ma jagħtix każ il-fehma tagħha. Jekk verament irridu nħarsu l-ambjent, allura mhux nisseparaw dawn it-tliet entitajiet, imma li dawn jingħaqdu f’direttorjat flimkien, jingħataw l-istess status u awtorità, u biex applikazzjoni tgħaddi jrid ikun hemm qbil minn dawn it-tlett direttorji.
Il-ħtieġa ta’ update tal-local plans billi jkollna masterplan nazzjonali, jiġifieri li nagħmlu numru ta’ studji u nistaqsu diversi mistoqsijiet kemm fuq livell ta’ lokalitajiet u regjuni, li flimkien imbagħad jingħaqdu f’masterplan wieħed. Nistaqsu: X’Malta rridu għal 50 sena oħra? Malta tiflaħ aktar żvilupp? Nistgħu nagħmlu building capacity? Kif ser inħarsu l-streetscapes/townscapes u l-identità tal-irħula tagħna?
Wara li nagħmlu dawn l-istudji u nwieġbu dawn il-mistoqsijiet, allura nistgħu nagħmlu masterplan ħolistiku ta’ pajjiżna.
Hemm punti oħra li hemm bżonn li nitkellmu dwarhom, bħal ma hu l-protezzjoni tal-ġonna tagħna; numru ta’ policies oħra li hemm bżonn jinbidlu bħalma huma Rural Policy u DC 15; il-ħtieġa li nitkellmu fuq is-solar rights tar-residenti tagħna; enfurzar fuq illegalitajiet; u l-ODZ/UCA jibqgħu ODZ/UCAs!
Jekk verament irridu nħarsu l-ambjent u nifhmu l-importanza għal-kwalità tal-ħajja tagħna u għas-saħħa mentali, hemm bżonn ikollna l-kuraġġ li mhux biss nagħmlu kummissjoni għall-ambjent, imma li jkollna aktar kuraġġ nieħdu dawk id-deċiżjonijiet meħtieġa li jħarsu l-ambjent.
(Dan l-artiklu ġie ippublikat fuq il-gazzetta Il-Mument – 18 ta' Ġunju, 2023)
Comments